Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego na stanowisku pracy

 

źródło: opracowanie dr hab. inż. Danuty Roman-Liu

Nadmierne i niewłaściwe obciążenie układu ruchu związane z pracą zawodową jest przyczyną wielu urazów i dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Różne stanowiska pracy i wykonywane na tych stanowiskach czynności pracy powodują różne obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego. Dominują dolegliwości takie jak zapalenie stawów, zapalenie pochewek ścięgnistych, zapalenie ścięgien, bóle mięśni, zwyrodnienie stawów kręgosłupa oraz zapalenie nerwów.

Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego ma bezpośredni wpływ na powstawanie różnego typu dolegliwości, przy czym obciążenie to zależy od charakteru wykonywanych czynności pracy. Inne obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego występuje na skutek wykonywania prac w pozycji siedzącej a innego typu w pozycji stojącej. Inne obciążenie powodują prace powtarzalne a inne prace wymagające stałego utrzymywania pozycji ciała.

Oznacza to, iż określony typ czynności pracy sprzyja określonemu typowi obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i co za tym idzie sprzyja powstawaniu określonego typu dolegliwości. Ocenę obciążenia można przeprowadzić z zastosowaniem różnych metod badawczych [1]. Jednakże istotną rolę odgrywają czynniki wpływające na obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego.
 

Biomechaniczne czynniki obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego

 

Biomechanicznymi czynnikami oddziałującymi na obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego człowieka są pozycja ciała, wywierana siła (typ, kierunek działania i wartość siły) oraz czynnik czasu. Czynnik czasu może być rozpatrywany jako czas utrzymywania obciążenia spowodowanego kolejnymi sekwencjami przyjmowanej pozycji ciała i wywieranej siły, jako częstość powtórzeń określonych czynności w sytuacji wykonywania pracy powtarzalnej ale także jako maksymalny czas utrzymywania stałego obciążenia lub też maksymalny czas wykonywania pracy. Trzy wspomniane powyżej podstawowe czynniki biomechaniczne wpływają na obciążenie i zmęczenie spowodowane wykonywaniem określonych czynności pracy i zawsze rozpatrywane są łącznie [4].

Pozycja ciała

 

Pozycja ciała przyjmowana podczas pracy zdeterminowana jest poprzez zależności pomiędzy przestrzenną konstrukcją stanowiska pracy, wykonywanymi czynnościami oraz wymiarami antropometrycznymi pracownika. Optymalną pozycję ciała zapewnia dostosowanie     przestrzennej konstrukcji stanowiska pracy do wymiarów antropometrycznych pracownika, tak aby nie stwarzać konieczności utrzymywania przez pracowników niewygodnych pozycji jak np. skręt czy pochylenie ciała. Pochylenie kręgosłupa powoduje zmianę rozkładu sił w krążkach międzykręgowych. Przy wyprostowanym kręgosłupie siły rozłożone są równomiernie. W przypadku pochylenia od strony wewnętrznej wartości sił ściskających są znacznie większe niż od strony zewnętrznej (rys.1).